Kratki zapis o BWV 82 (a)

U naponu muzičke manije, pre nekoliko meseci, u svakom slučaju pre 2. decembra, nabasala sam na izvođenje jedne od mojih omiljenih kantata BWV 82 “Ich habe genung” Iana Bostridža i ansambla Europa Galante. Prvo iznenađenje – ova solo bas kantata (jedna ako se dobro sećam od malobrojnih, pet solo kantata u velikoj skupini ovih dela) u interpretaciji tenora. No, to je objašnjeno onim mali slovo a – korišćena je manje poznata verzija za sopran. A drugo – za mene neobično, za diskografsku kuću valjda normalano, sparivanje Bostridža i Europe Galante. Sada, ovaj italijanski ansambl čiji je rukovodilac Fabio Bjondi jeste jedan od onih koje poštujem i pratim od kada sam ih čula na Kolarcu, pre jedno 8 godina. Tada Europa Galante nije bila ono što je danas – već, jedan od ansambala za ranu muziku koje je verovatno Italijanski kulturni centar ponudio Bemusu, a umetnički rukovodilac bio spreman da prihvati. To je bio nezaboravan koncert – i možda jedino izvođenje Četiri godišnja doba koje je meni moglo da bude prihvatljivo. To je bio potpuno anarhični i neprimereni Vivaldi – ali je valjda ovo carnasialesco izvođenje zvučalo ubedljivo i vitalno, nimalo muzejski.
No, BWV 82 – to je kantata koja počinje onim Bahovim više puta korišćenim molskim, postupnim incipitom – koji svoju najpoznatiju formu nalazi u sopranskoj ariji trećeg dela Pasije po Mateji. To je kantata koja u toj početnoj ariji, osvaja koliko melodijom, toliko i orkestarskim partom, tim “gibajućim” pokretom, onim “visoko dramatskim” kod Baha – a to visoko dramatsko kod njega jeste, za mene, ono teatralizovano mimo scene. No, ono što je interesnatno u ovom izvođenju jeste susret. Sa jedne strane, mali, ali vitalni zvuk italijanskog orkestra, sa druge “overwhelming” tenor Bostridža. A opet, kod samog Bostridža susret između melodijske deonice koja je apstraktna figura, “s onu stranu scene”, i njegovog izvođenja suštinski vezanog za tradiciju nemačkog lida. Dakle, akcentuacija deonice (i teksta) ide shodno logici lida – dakle, dešava se na sceni građanske “kamerne” tragedije, a ne na sceni kongregacijske zajednice. To je čudno. To je ono što me tera da slušam Bostridža prilično tiho, jer ako čujem te akcente, hiperborejska monumetalnost, se konačno, probija do skrušenog luternaskog majstora. Za mene je to s vremena na vreme nepodnošljivo, gotovo perverzno.
Jer kao i za Glena Gulda, veza između Baha i modernosti, mora da preskoči romantičarsku perspetkivu. Odnosno, romnatizmu se možemo vraćati jedino kao kompozicionom problemu, ne kao ideološkom izvorištu. I na taj način, moderni “subjekt” može dobiti još jednu mogućnost – kroz visoki tehnicizam snimanja i manipulacije solidnim analognim objektom dolazi se do “misticizma” auditivnog.